Factcheck: nee, België behoort niet tot de 3 meest onveilige landen in Europa

Onwaar

Knack

België is het op twee na meest onveilige land in Europa om ’s nachts alleen op straat rond te lopen.

Vlaams Parlementslid Filip Dewinter (Vlaams Belang) stelt op sociale media dat België het op twee na meest onveilige land in Europa is om ’s nachts alleen op straat rond te lopen. Alleen Frankrijk en Wit-Rusland zouden slechter scoren. Dat klopt niet. Dewinter haalt onveiligheid en onveiligheidsgevoel door elkaar. Bovendien zijn de cijfers over het onveiligheidsgevoel waarop de kaart zich baseert niet betrouwbaar. 

In een folder die de lokale afdeling van Vlaams Belang heeft verspreid in de gemeente Puurs-Sint-Amands wordt gesteld dat, volgens de Grondwet, alleen Belgen gemeenteambtenaar mogen zijn. Dat klopt niet. EU-onderdanen hebben altijd toegang tot betrekkingen in overheidsdienst. Voor niet-Belgen die van buiten de EU komen stelt de Grondwet dat de wetgever uitzonderingen kan vastleggen.

 

        Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.
    
 Eerder deze zomer ontving onze redactie volgende mail van een lezer:  ‘In de flyer van het Vlaams Belang van de gemeente Puurs-Sint-Amands (hier digitaal terug te vinden op pagina 2, hier gearchiveerd), lees ik het volgende: “Volgens de Grondwet mogen alleen Belgen gemeenteambtenaar zijn. Momenteel zijn er in de gemeentediensten van Puurs-Sint-Amands drie vreemdelingen uit de EU en acht vreemdelingen van buiten Europa in dienst (allen zonder de Belgische nationaliteit).”’  De lezer wil graag weten of wat Vlaams Belang schrijft, klopt. We nemen contact op met Peter Lemmens, fractieleider voor Vlaams Belang in de gemeenteraad van Puurs-Sint-Amands, en vragen hem op welke bron zijn partiij zich baseert voor de uitspraak ‘Volgens de Grondwet mogen alleen Belgen gemeenteambtenaar zijn’. In zijn antwoord, via e-mail, verwijst Lemmens naar Artikel 10, 2e lid van de Grondwet, dat stelt:  In de Grondwet staat dus dat ambtenaren in principe de Belgische nationaliteit moeten hebben, ‘behoudens de uitzonderingen die voor bijzondere gevallen door een wet kunnen worden gesteld’.  EU-burgers Professor administratief recht Stéphanie De Somer (Universiteit Antwerpen) wijst erop dat het onderscheid tussen burgers van binnen en van buiten de Europese Unie hierbij cruciaal is. ‘Het principiële verbod om anderen dan Belgen te benoemen, zoals dat volgt uit artikel 10, tweede lid van de Grondwet, moet EU-conform worden geïnterpreteerd, omdat het Europees recht primeert op de Grondwet. Op grond van artikel 45 van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie moeten EU-burgers ook toegang krijgen tot betrekkingen in overheidsdienst, tenzij wanneer die een uitoefening van ‘”openbaar gezag”’ impliceren.’  Dat laatste wordt door het Hof van Justitie van de Europese Unie zeer restrictief ingevuld, aldus De Somer. ‘Het gaat dan bijvoorbeeld over diplomaten of medewerkers van de Staatsveiligheid of de politie. Overheden kunnen dus, ook zonder bij wet vastgelegde uitzondering, EU-burgers aanwerven.’ Niet-EU-burgers De situatie is anders voor niet-EU-burgers: die kunnen enkel als ambtenaar worden aangeworven als de wetgever een uitzondering heeft voorzien, legt De Somer uit. In het geval van gemeenteambtenaren zou een decreet (een ‘Vlaamse wet’, nvdr) die uitzonderingen moeten vastleggen, want het is de Vlaamse wetgever die bevoegd is voor de Vlaamse gemeenten.  Hoe zit het dan precies in Puurs-Sint-Amands? We nemen contact op met Koen Van den Heuvel, burgemeester van Puurs-Sint-Amands en Vlaams Parlementslid voor CD&V. ‘De gemeente Puurs-Sint-Amands heeft inderdaad drie EU-burgers in dienst (twee met de Nederlandse en één met de Duitse nationaliteit) en ook acht niet-EU burgers (drie met de Filipijnse, twee met de Oekraïense, één met de Marokkaanse, één met de Thaise en één met de Indonesische nationaliteit),’ laat hij via e-mail weten. Als rechtsgrond voor de bewuste aanwervingen verwijst burgemeester Koen Van den Heuvel naar het Vlaams Besluit Rechtspositieregeling van 20 januari 2023. ‘Punt 4 van artikel 5 van dat Besluit stelt dat, voor een contractuele functie, de kandidaten enkel de Belgische nationaliteit moeten hebben wanneer de uit te oefenen functie “een rechtstreekse of onrechtstreekse deelname aan de uitoefening van het openbaar gezag inhoudt of werkzaamheden omvat die strekken tot de bescherming van de belangen van het bestuur”, en dat is niet het geval voor de elf ambtenaren waarover het hier gaat’, schrijft Van den Heuvel. Het Vlaams Besluit Rechtspositieregeling is echter geen wet of decreet maar een Besluit van de Vlaamse regering. In die Vlaamse regering is minister van Samenleven en Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) bevoegd voor deze materie. Na navraag bij de administratie laat Somers’ woordvoerder Vincent Verbeecke het volgende weten: ‘Het Decreet Lokaal Bestuur (artikel 195) bepaalt de wettelijke uitzonderingen waarnaar de Grondwet verwijst. Die worden concreet ingevuld in het Vlaams Besluit Rechtspositieregeling. Wat de gemeente Puurs-Sint-Amands doet, volgt deze regeling.’ Peter Lemmens (Vlaams Belang) betwist die redenering van de burgemeester. Hij wijst erop dat – volgens de Grondwet –  uitzonderingen bij wet moeten worden vastgelegd. Hij voegt een citaat toe uit een advies van de Raad van State (60.622/3 van 9 januari 2017), randnummer 7 over artikel 8:    Ook professor De Somer maakt die bedenking: ‘Het Rechtspositiebesluit, waarnaar de burgemeester en het kabinet van minister Somers verwijzen, is een besluit van de Vlaamse regering en dus geen decreet. Het is niet uitgesloten dat de decreetgever die bevoegdheid zou hebben gedelegeerd aan de Vlaamse regering –  al zou de grondwettigheid van een dergelijke delegatie ook kunnen worden betwist – maar ik vind in het Decreet Lokaal Bestuur geen bepaling terug die kan dienen als delegatiebepaling in het kader van die bevoegdheid. Het kabinet verwijst naar artikel 195 van dat decreet, maar dat is een zeer algemene bepaling, die de regering de bevoegdheid geeft om minimale voorwaarden vast te stellen in verband met bezoldigingen en salarisschalen, toelagen en vergoedingen, de dienstbeëindiging, het verlies van de hoedanigheid van statutair personeelslid, de definitieve ambtsneerlegging en de verloven en afwezigheden. Van regels over de toegang tot het openbaar ambt is hier geen sprake en al helemaal niet van nationaliteitsvereisten.’  ‘De uitzonderingen voorzien in het Rechtspositiebesluit kunnen dan ook niet als basis dienen voor gemeenten om niet-EU-burgers aan te werven als personeelsleden’, concludeert professor De Somer. ‘Of het over statutairen of contractuelen gaat, is daarbij niet relevant, want de Grondwet maakt dat onderscheid ook niet.’ Bijzondere gevallen ‘Verder maakt de Grondwet gewag van “bijzondere gevallen”‘, vervolgt De Somer. ‘Een eventueel decreet zou dus voor bepaalde specifieke ambten of functies in een uitzondering kunnen voorzien, maar een uitzondering voor al het gemeentepersoneel lijkt mij strijdig met de Grondwet.’ Dat laatste is ook de stelling van Vlaams Belang-fractieleider Lemmens, die daarvoor opnieuw citeert uit een advies van de Raad van State (60.622/3 van 9 januari 2017, randnummer 7 over artikel 8):       Conclusie In een folder die de lokale afdeling van Vlaams Belang heeft verspreid in de gemeente Puurs-Sint-Amands wordt gesteld dat, volgens de Grondwet, alleen Belgen gemeenteambtenaar mogen zijn. Dat klopt niet. EU-onderdanen hebben, op grond van Europese wetgeving die primeert op de Belgische Grondwet, altijd toegang tot betrekkingen in overheidsdienst. Voor niet-Belgen die van buiten de EU komen zegt de Grondwet dat de wetgever uitzonderingen kan vastleggen. In het concrete geval van de aanwerving van niet-EU-burgers als gemeenteambtenaren in Puurs-Sint-Amands blijkt die wettelijke basis te ontbreken. We beoordelen de claim dat volgens de Grondwet alleen Belgen gemeenteambtenaar mogen zijn als eerder onwaar. Bronnen In het artikel vindt u links naar alle gebruikte bronnen. Bovendien namen we voor deze factcheck contact op met de volgende mensen: -Mailverkeer met Peter Lemmens op 29 en 30 augustus 2023 -Telefoongesprek en mailverkeer met Koen Van den Heuvel tussen 25 en 30 augustus 2023 -Telefoongesprekken en mailverkeer met Vincent Verbeecke tussen 29 en 31 augustus 2023  -Telefoongesprek en e-mailverkeer met Stéphanie De Somer tussen 1 en 5 september 2023 Alle bronnen werden laatst geraadpleegd op 4 september 2023.

Factcheck: nee, niet alleen Belgen mogen gemeenteambtenaar zijn

Volgens de Grondwet mogen alleen Belgen gemeenteambtenaar zijn.

In een folder die de lokale afdeling van Vlaams Belang heeft verspreid in de gemeente Puurs-Sint-Amands wordt gesteld dat, volgens de Grondwet, alleen Belgen gemeenteambtenaar mogen zijn. Dat klopt niet. EU-onderdanen hebben altijd toegang tot betrekkingen in overheidsdienst. Voor niet-Belgen die van buiten de EU komen stelt de Grondwet dat de wetgever uitzonderingen kan vastleggen.



‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden’: zo beweerde Lieven Boeve in Humo. Maar er is geen bewijs voor.

 

        Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.
    
 In een interview in Humo zei Lieven Boeve, topman van het Katholiek Onderwijs: ‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden! Detecteren we dat beter? Of zit dat hier in het water?’ Wanneer we contact opnemen met zijn woordvoerder, verwijst die naar een document uit 2016 waarin staat dat autisme naar schatting wereldwijd voorkomt bij 0,62 procent van de bevolking.  Daarnaast geeft hij cijfers waaruit blijkt dat 1,21 procent van de Vlaamse leerlingen in het type 9-onderwijs zit, specifiek voor leerlingen met autismespectrumstoornis. Een onderschatting, zo klinkt het, want er volgen ook leerlingen met autisme les in het gewoon onderwijs en er zijn leerlingen met een dubbele diagnose. ‘Er is inderdaad een sterke toename van het aantal leerlingen in het type 9-onderwijs’, zegt professor klinische psychologie Herbert Roeyers (UGent). ‘Daar zit wellicht een aantal onterechte diagnoses bij, die soms worden toegekend door mensen met te weinig expertise, of om pragmatische redenen. Maar dat autisme bij ons veel vaker zou worden vastgesteld dan in de buurlanden, valt niet hard te maken wegens een gebrek aan betrouwbare cijfers.  
 
 Het enige onderzoek dat in de buurt kwam, is een screening uit 2010 in Vlaamse kinderdagverblijven. Daaruit bleek dat 0,6 procent autisme had, wat toen overeenkwam met de mondiale schattingen. Maar die zijn intussen achterhaald: uit een reviewstudie uit 2022 blijkt dat de mediaan van het aantal mensen met autisme nu wereldwijd op 1 procent ligt. Het enige buurland dat in die studie werd opgenomen, is Frankrijk en dat land scoort traditioneel lager. Dat heeft onder meer te maken met discussies over wat autisme is (onder meer vanuit psychoanalytische hoek). Maar ook daar zien we een inhaalbeweging.  Voor Duitsland, Luxemburg en Nederland hebben we, net als voor België, geen betrouwbare cijfers. In de laatste Nederlandse Gezondheidsenquête zegt wel 2,1 procent van de ouders van kinderen tussen 4 en 12 dat hun kind autisme of een daaraan verwante stoornis heeft.’ Ook professor kinder- en jeugdpsychiatrie Jean Steyaert, coördinator van het Expertisecentrum Autisme van het UPC KU Leuven, zegt dat er geen bewijs is voor de stelling. ‘In tegenstelling tot Wallonië en delen van Frankrijk heeft Vlaanderen wel een hoge diagnostische capaciteit, waardoor veel kinderen al op jonge leeftijd de diagnose autisme krijgen en er inderdaad relatief veel kinderen in het type 9-onderwijs zitten.’ Tot slot bevestigt professor gezins- en orthopedagogiek Ilse Noens, coördinator van Leuven Autism Research (KU Leuven), dat een vergelijking met de buurlanden onmogelijk is, wegens gebrek aan cijfers. ‘Er is wereldwijd wel een grote toename in de voorbije decennia. Maar stellen dat “hier iets in het water zit”, draagt alleen bij tot vooroordelen. Leerkrachten voelen zich vaak onzeker in het omgaan met leerlingen met autisme en er is in ons land, in vergelijking met bijvoorbeeld Nederland, veel minder budget voor bijscholing en opleiding van leerkrachten uitgetrokken.’ Is het waar? Er zijn geen betrouwbare cijfers over het aantal autismediagnoses in ons land en de buurlanden, waardoor vergelijken onmogelijk is. We beoordelen dat er geen bewijs is voor de stelling. Bronnen In het artikel vindt u links naar alle andere gebruikte bronnen. Bovendien werden voor deze factcheck de volgende mensen gecontacteerd: Mail- en telefoonverkeer met Herbert Roeyers (UGent), 27-28 februari 2023 Mail- en telefoonverkeer met Jean Steyaert (UPC KU Leuven), 27-28 februari 2023 Mail- en telefoonverkeer met Ilse Noens (KU Leuven), 27-28 februari 2023 Alle bronnen werden laatst geraadpleegd op 1 maart 2023.

Factcheck: niet bewezen dat autisme in Vlaanderen veel vaker wordt vastgesteld dan in de buurlanden

Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden.

‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden’: zo beweerde Lieven Boeve in Humo. Maar er is geen bewijs voor.


Factcheck: nee, België behoort niet tot de 3 meest onveilige landen in Europa

Wat werd er beweerd ?

Beoordeling

Gecheckt door

Conclusie

Gerelateerde factchecks

Factcheck: nee, niet alleen Belgen mogen gemeenteambtenaar zijn

Factcheck: niet bewezen dat autisme in Vlaanderen veel vaker wordt vastgesteld dan in de buurlanden