Factcheck: bedenkelijke Australische publicatie gaat opnieuw rond op sociale media

Onwaar

Factcheck Vlaanderen

Een Australische publicatie zou aantonen dat vaccins tegen Covid19 'ineffectief' en 'gevaarlijk' zijn. De studie werd gepubliceerd in september 2022, maar circuleert opnieuw op blogsites en sociale media. De studie is echter van lage kwaliteit en is gepubliceerd in een rooftijdschrift, een wetenschappelijk tijdschrift dat het niet zo nauw neemt met wetenschappelijke integriteit. Een Australische studie die bijwerkingen van de vaccins tegen Covid19 zou aantonen, is gepubliceerd in een onbetrouwbaar tijdschrift. De studie misinterpreteert data en gebruikt blogs en studies van lage kwaliteit als basis. Betrouwbare studies tonen de veiligheid en werkzaamheid van de coronavaccins aan. Pieter Borger, een moleculair bioloog en uitgesproken vaccincriticus, deelde op twitter een artikel van de blog Dailyclout, geschreven door Steve Kirsch, over een Australische wetenschappelijke publicatie. Ook een Nederlandse blogsite verwijst hier naar. Volgens de publicatie zijn de coronavaccins gevaarlijk en beschermen ze niet tegen Covid19. Dat klopt niet, er zijn verschillende problemen met deze studie. Het artikel waar Borger naar verwijst, is gepubliceerd in het academisch tijdschrift “Journal of clinical and experimental immunology”. Dat kan klinken als een betrouwbare bron, maar heeft veel kenmerken van een predatory journal, of een “rooftijdschrift”. Dit zijn tijdschriften die met valse beloften over de kwaliteit van hun tijdschrift onderzoekers verleiden om bij hun te publiceren. Dat kost vaak heel wat geld en de beloftes worden zelden ingelost. Een typische bewering van rooftijdschriften is dat ze op heel korte tijd een grondige peer review zouden uitvoeren. Dat is het proces waarin onafhankelijke wetenschappers het artikel nalezen om er fouten en onvolledigheden uit te halen. Ook de impact van het tijdschrift op de wetenschappelijke wereld wordt soms verzonnen of overdreven. Deze twee kenmerken zijn aanwezig bij het tijdschrift waar het artikel in staat: er zit minder dan twee weken tussen het indienen (10 september) en het publiceren (21 september) van het artikel. Dat is kort: in zo goed als elk wetenschappelijk tijdschrift duurt het vaak maanden voordat een artikel gepubliceerd wordt. Ook kan de zogenaamde impact factor, die de site van de uitgever toont, niet worden teruggevonden in de officiële database van de organisatie die deze meetwaarde ontwikkelt. De impact factor is een maat voor het belang van een wetenschappelijk tijdschrift in vergelijking met andere tijdschriften. Het tijdschrift is evenmin geregistreerd op officiële databases zoals DOAJ en COPE. Verder staat de uitgever van het tijdschrift, OPAST, op de Beall’s list geregistreerd als een “roof-uitgever”. Jeffrey Beal is een Amerikaanse wetenschapper die als eerste het concept van “rooftijdschriften” en “roofuitgevers” introduceerde. Dat een artikel is gepubliceerd door een onbetrouwbare uitgever wil nog niet zeggen dat de inhoud daarom niet klopt. Maar ook inhoudelijk vallen er verschillende problemen aan te merken. Één van de beweringen van de auteurs is dat de coronavaccins allerlei opvallende bijwerkingen hebben. Er wordt gewag gemaakt van allerlei bijwerking zoals bloedklonters, bloedingen en verminderde vruchtbaarheid. Hiervoor baseren de auteurs zich op case reports, VAERS-meldingen, maar ook blogposts van bekende tegenstanders van vaccinaties zoals de eerder vernoemde Steve Kirsch. Case reports zijn wetenschappelijke beschrijvingen van één of enkele patiënten met doorgaans zeldzame aandoeningen. Ze kunnen niet gebruikt worden om aan te tonen hoe vaak die aandoeningen, of in dit geval bijwerkingen van vaccins, voorkomen. De VAERS-database wordt gebruikt om potentiële bijwerkingen te monitoren, maar is niet gemakkelijk te interpreteren: iedereen kan namelijk een melding maken van eender wat er gebeurd zou zijn na vaccinatie. Dit wordt ook beschreven op de website van VAERS zelf. Kortom, de auteurs gebruiken studies en blogposts van zeer wisselende kwaliteit. Terwijl grote, kwalitatieve onderzoeken, die mensen na vaccinatie langdurig opvolgden, aantonen dat de vaccins veilig zijn. Een Cochrane review, de gouden standaard als het aankomt op overzichtsstudies, toont dat de vaccins veilig zijn en effectief beschermen tegen infectie en ernstige ziekte door het coronavirus. Een studie van september 2021 keek naar de gevolgen van zowel infectie als vaccinatie bij ongeveer een miljoen mensen in Israël. Uit die studie bleek dat zo goed als elke ernstige bijwerking van het vaccin vaker voorkomt bij Covid19. Het gaat dan om bijwerkingen zoals hersenbloedingen, hartritmestoornissen en -infarcten en bloedklonters. Ook op vlak van vruchtbaarheid, die volgens de auteurs van de Australische studie geschaad wordt door de vaccins, is er geen reden tot zorgen. Een recent overzichtsartikel onderstreept nogmaals dat Covid19-vaccinatie, buiten een tijdelijk effect op de regelmaat van de menstruatiecyclus, geen effect heeft op de vruchtbaarheid. Wie Covid19 zelf doormaakt heeft mogelijks vergelijkbare verstoringen van de menstruatiecyclus als na vaccinatie. Na infectie kan de sperma-productie kortdurend aangetast zijn, maar blijvende of ingrijpende veranderingen zijn onwaarschijnlijk en komen na vaccinatie helemaal niet voor. De Universiteit van Queensland uit Australië, waarbij de auteurs van de studie zijn aangesloten, reageerde via mail: “De universiteit is gebonden aan de vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid. Dit betekent dat de standpunten van ons academisch personeel niet altijd overeenkomen met die van de universiteit. Voor de publicatie in kwestie werden geen middelen van de universiteit gebruikt. De universiteit erkent het cruciale belang van vaccinatie om de gevolgen van Covid19 te beperken.” Het Australische artikel is gepubliceerd in een rooftijdschrift waarbij het niet zeker is of de peer review procedure – die op enkele dagen al was afgerond – grondig verlopen is. Daarnaast zijn er allerlei inhoudelijke problemen: zo wordt beschikbare data verkeerd voorgesteld en worden andere ondermaatse studies uit rooftijdschriften en blogs van bekende vaccinsceptici als basis genomen. Andere, betrouwbare studies onderschrijven net de veiligheid en werkzaamheid van de vaccins. Op sociale media wordt met de regelmaat van de klok allerlei studies gepost die iemands punt zouden bewijzen. Niet alle studies zijn echter even betrouwbaar. Hier enkele tips om eenvoudig een ruwe inschatting te maken van hoe betrouwbaar een studie is.

Bedenkelijke Australische publicatie gaat opnieuw rond op sociale media

Deze studie toont aan dat coronavaccins gevaarlijk zijn en dat ze niet beschermen tegen Covid19.

Een Australische publicatie zou aantonen dat vaccins tegen Covid19 'ineffectief' en 'gevaarlijk' zijn. De studie werd gepubliceerd in september 2022, maar circuleert opnieuw op blogsites en sociale media. De studie is echter van lage kwaliteit en is gepubliceerd in een rooftijdschrift, een wetenschappelijk tijdschrift dat het niet zo nauw neemt met wetenschappelijke integriteit.

Tabel op sociale media overdrijft stijging in aantal medische consultaties

In België vond tussen 2019 en 2022 een stijging plaats van het aantal oncologische en cardiologische consultaties als gevolg van de coronavaccins.

Op sociale media gaat rond dat het aantal oncologische en cardiologische consultaties in België tussen 2019 en 2022 aanzienlijk gestegen zou zijn. Ook zouden er vorig jaar opmerkelijk meer miskramen hebben plaatsgevonden dan de jaren voordien. De coronavaccins worden aangeduid als oorzaak van de stijging. Na contact met het RIZIV blijkt de informatie onjuist te zijn.

Factcheck: tabel op sociale media overdrijft stijging in aantal medische consultaties

Knack

Factcheck: nee, het archief van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid brandde niet af

Het archief van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid is afgebrand.

Online circuleren berichten dat het archief van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid afgebrand zou zijn. Veel socialemediagebruikers vinden dat merkwaardig of ‘toevallig’ omdat er volgens hen momenteel een onderzoek zou lopen naar het Spaanse coronabeleid. Maar het archief brandde niet af, het gaat over een ander gebouw. Voor de stelling dat er een onderzoek gaande zou zijn naar het Spaanse coronabeleid, vinden we geen bewijs.


Factcheck

Factcheck: bedenkelijke Australische publicatie gaat opnieuw rond op sociale media

Wat werd er beweerd ?

Beoordeling

Gecheckt door

Conclusie

Gerelateerd

Factcheck: tabel op sociale media overdrijft stijging in aantal medische consultaties

Factcheck: nee, het archief van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid brandde niet af